Wat zijn drogredenen en hoe herken je ze?

Vraag: Wat zijn drogredenen en hoe kan ik ze herkennen?

Als je in een discussie zit, kan het soms moeilijk zijn om te bepalen of de argumenten van de ander wel kloppen. Een drogreden is een argumentatie die op het eerste gezicht logisch lijkt, maar bij nader inzien niet klopt. Drogredenen worden vaak gebruikt om iemand te overtuigen of om een bepaald standpunt te verdedigen. In deze tekst zullen we uitleggen wat drogredenen zijn en hoe je ze kunt herkennen.

Wat zijn drogredenen?

Een drogreden is een argumentatie die niet klopt, maar wel de schijn van waarheid heeft. Er zijn verschillende soorten drogredenen, maar ze hebben allemaal één ding gemeen: ze misleiden de ander. Een drogreden kan bijvoorbeeld zijn dat je de persoon die een argument maakt aanvalt in plaats van zijn argumenten te weerleggen. Of je gebruikt een argument dat er eigenlijk niets mee te maken heeft. Zo’n argument kan heel overtuigend overkomen, maar het is niet juist.

Hoe herken je drogredenen?

Het herkennen van drogredenen kan soms lastig zijn, vooral als je niet gewend bent om kritisch te denken. Er zijn echter een aantal dingen waar je op kunt letten. Een veelgebruikte drogreden is bijvoorbeeld de ‘ad hominem’-redenering, waarbij de persoon wordt aangevallen in plaats van zijn argumenten. Een ander voorbeeld van een drogreden is de ‘hasty generalization’, waarbij er een algemene conclusie wordt getrokken op basis van één enkel voorbeeld.

Het is ook belangrijk om op de juistheid van de feiten te letten. Als iemand een feit presenteert, kun je bijvoorbeeld controleren of dat feit wel klopt. Het kan zijn dat iemand een feit noemt dat op het eerste gezicht heel plausibel lijkt, maar bij nader onderzoek helemaal niet waar blijkt te zijn. Daarnaast is het ook belangrijk om te kijken of de argumenten wel logisch met elkaar verbonden zijn. Een argument kan op zichzelf logisch lijken, maar als je het samen met andere argumenten bekijkt, kan het totaal niet kloppen.

Voorbeelden van drogredenen

Er zijn veel verschillende soorten drogredenen, maar hieronder zullen we een aantal voorbeelden geven van veelvoorkomende drogredenen:

  • Ad hominem: hierbij wordt de persoon aangevallen in plaats van zijn argumenten. Bijvoorbeeld: “Je kunt hem niet serieus nemen, want hij heeft niet eens een diploma.”
  • Hasty generalization: hierbij wordt er een algemene conclusie getrokken op basis van één enkel voorbeeld. Bijvoorbeeld: “Mijn oma rookte haar hele leven en is nooit ziek geweest, dus roken is niet zo ongezond als iedereen zegt.”
  • Vals dilemma: hierbij wordt er ten onrechte beweerd dat er maar twee opties zijn, terwijl er eigenlijk meer mogelijkheden zijn. Bijvoorbeeld: “Je bent vóór ons of tegen ons.”
  • Cirkelredenering: hierbij wordt hetzelfde argument steeds herhaald zonder dat er nieuwe informatie wordt gegeven. Bijvoorbeeld: “God bestaat, omdat de bijbel dat zegt. En de bijbel is waar, omdat God dat zegt.”
  • Stroman: hierbij wordt een standpunt verdraaid, zodat het makkelijker is om het te weerleggen. Bijvoorbeeld: “Mensen die tegen vaccineren zijn, zijn eigenlijk gewoon anti-wetenschap.”
  • Foutieve oorzakelijkheid: hierbij wordt ten onrechte verondersteld dat het ene de oorzaak is van het andere. Bijvoorbeeld: “Sinds het stoppen van de basisschool in mijn buurt zijn er meer inbraken, dus het afschaffen van de basisschool heeft geleid tot meer criminaliteit.”

 

Hoe kun je drogredenen vermijden?

Als je een goede discussie wilt voeren, is het belangrijk om drogredenen te vermijden. Dat betekent niet alleen dat je geen drogredenen mag gebruiken, maar ook dat je de drogredenen van anderen moet kunnen herkennen en weerleggen. Om drogredenen te vermijden, kun je bijvoorbeeld proberen om je argumenten zo helder mogelijk te formuleren en alleen argumenten te gebruiken die steunen op juiste feiten. Het kan ook helpen om je in te leven in de ander en te proberen zijn standpunt te begrijpen, in plaats van alleen maar je eigen standpunt te verdedigen.

Oefenvragen

  1. Wat is een drogreden?
  2. Welke soorten drogredenen zijn er?
  3. Hoe kun je een drogreden herkennen?
  4. Wat is een voorbeeld van een ad hominem-redenering?
  5. Hoe kun je drogredenen vermijden tijdens een discussie?

 

Deze oefenvragen zijn bedoeld voor onderwijs op MAVO-niveau.